Samenwerken aan grote vragen

Karin Derksen, Bob Houtkamp, Björn Prevaas, Manon Ruijters, Illya Soffer, Bart van Rosmalen & Frank Verborg (2023)

‘Waarom moeilijk doen, als het samen kan’, zegt Loesje krachtig. Als Loesje het weer eenvoudig maakt, stemt dat toch tot nadenken. Maken wij het onnodig moeilijk? Hoe zit dat dan bij het samenwerken aan de grote vragen waar we als maatschappij voor staan en die ons uiteindelijk allemaal aangaan?

Als onderzoeksgroep gingen wij – Karin Derksen, Bob Houtkamp, Björn Prevaas, Manon Ruijters, Illya Soffer, Bart van Rosmalen & Frank Verborg – met elkaar in gesprek om erachter te komen wat wij met elkaar aan collectieve wijsheid konden aanboren over het samenwerken aan grote opgaven. We gebruikten een (online) ‘contemplatieve dialoog’ – een werkvorm waarin vanuit geschreven en voorgedragen reflecties eerst de volle breedte van afzonderlijke ideeën wordt gedeeld, alvorens gezamenlijk de rode draden van verbinding te zoeken en te duiden – en doen hier verslag van. Het was een interessant experiment dat ons langs onverwachte plekken bracht.

We verkenden allereerst de rijkdom van onze taal en concludeerden dat er veel meer woorden zijn voor samenwerken dan we meestal gebruiken. Voor elk collectief gelden andere spelregels, maar we noemden vier universele spelregels:

1. wees helder in wat voor soort collectief je bent

2. wakker nieuwsgierigheid aan

3. organiseer tolerant niet-weten

4. zeg vooral ‘ja, en…’

Het is belangrijk om de spelregels samen te expliciteren en scherp te blijven op de vraag of ze nog helpen of dat ze in de weg (zijn gaan) staan en om aanpassing vragen.

Vanuit de spelregels kwamen we op de Urban Dance, waarin ieders ‘eigenheid’ collectief wordt gemaakt en die drie basisprincipes kent die ons behulpzaam lijken voor het samenwerken aan grote vragen. Die basisprincipes zijn: maak variaties, werk om en om (of anders gezegd: stap in en stap terug) en toon wat je maakt en doet. Vier het en maak het groter.

Het gesprek ging vervolgens over wat het is dat gezamenlijk bereikt, bewogen of gemaakt moet worden. Daar is een sterke verbinding voor nodig, die energie geeft om samen aan het werk te gaan. Dat begint naar ons idee bij een gezamenlijke droom, ambitie, verlangen, telos of purpose. Het is de kunst om daar niet in te blijven hangen, want verbinding en verder komen in grote vraagstukken doe je ook door samen te ‘maken’: gewoon aan de slag gaan, uitproberen, ervaren, ervan uitgaan dat het niet gelijk goed zal zijn, maar samen stappen zetten en daarvan leren.

In het artikel lees je meer over dit alles.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in het tijdschrift Opleiding & Ontwikkeling (O&O) 4/2023.