Denkgewoonten
Innovatie in bibliotheken, samenwerking in de zorg, resultaatgerichtheid bij de overheid. Het feit dat bepaalde vraagstukken bij herhaling een probleem blijken en blijven is minder eigenaardig dan we vaak denken. Het is een vraagstuk dat zowel speelt op individueel niveau als bij bepaalde beroepsgroepen of zelfs organisaties. Het gemak waarmee je iets leert of telkens weer over iets struikelt, wordt bepaald door de manier waarop je omgaat met nieuwe informatie, en de manier waarop één en ander is opgeslagen in je hoofd.
Kenmerkt je hoofd zich door een goed geordend archief, dan heb je de voordelen van de herleidbaarheid. Je kunt dan eenvoudig uitleggen waarom je een bepaalde aanpak voorstelt. Hergebruiken van ervaringen is dan eenvoudig. Het is echter minder waarschijnlijk dat je nieuwe onverwachte oplossingen bedenkt. Dat gebeurt eerder wanneer je hoofd georganiseerd is als een rommelzolder en je dus, op zoek naar bepaalde informatie, allerlei onverwachtse informatie tegenkomt. Gedraagt je hoofd zich als een rommelzolder, dan is het echter niet zo eenvoudig om haarscherp uit te leggen waar een nieuw idee vandaan komt. Sterker nog, bij elke soortgelijke vraag, zal je toch weer de neiging hebben, een net iets andere oplossing voor te stellen. Hergebruik ligt simpelweg niet zo voor de hand.
Dit is maar één van de voorbeelden van een denkgewoonte. Elke denkgewoonte heeft zo zijn eigen voordeel, maar kent ook een eigen nadeel. Die voor- en nadelen zijn het gevolg van de manier waarop je informatie door de loop van de tijd is opgeslagen en de verbindingen die je daar al dan niet tussen gevormd hebt. Het is niet zo gemakkelijk, maar misschien ook niet zo wenselijk om je een tegenovergestelde denkgewoonte eigen te maken.
Het goede nieuws is, dat elke manier van denken en probleemoplossen ook z’n eigen kwaliteiten in zich draagt, waardoor bepaalde zaken je erg gemakkelijk afgaan. In plaats van steeds opnieuw pogingen te doen iets te ontwikkelen waar je niet goed in bent, is het dus ook een optie je eigen kwaliteiten uit te bouwen. Sommige dingen kun ontwikkelen, andere kun je beter organiseren. Loop je telkens tegen hetzelfde vraagstuk aan? Zie je in de organisatie eenzelfde ontwikkelwens steeds terugkomen? Vraag je dan af waar de échte kwaliteiten nu eigenlijk zitten? Door de bril van denkgewoonten kijken naar dergelijke vraagstukken kan enorm verhelderen.
Denkgewoonten geven meer zicht op de haalbaarheid van een bepaalde ontwikkeling. Wij gaan ervan uit dat competenties in zichzelf niet zozeer gemakkelijk of moeilijk te leren zijn, maar dat wat voor de ene professional heel gemakkelijk is, voor de ander niet binnen handbereik ligt. De scan voor denkgewoonten helpt om hier zicht op te krijgen. Ook hier kan gekeken worden naar team en organisatieniveau: is eigenlijk voor deze doelgroep of voor onze organisatie alles wel leerbaar? De achterliggende gedachte is dat bepaalde kwaliteiten die mensen hebben, ook een achterkant hebben. Dat die achterkant voor hindernissen of problemen zorgt is logisch, maar het is niet altijd verstandig dit te ontwikkelen.
Bij de denkgewoonten hoort een leerscan waarmee je op een gemakkelijke manier je denkgewoonten en die van anderen in kaart kan brengen. Deze scan worden inmiddels door een groot aantal organisaties in Nederland gebruikt om leren en ontwikkelen vorm te geven.
Meer lezen over denkgewoonten?