Onderzoekslijnen

Professionals worden overladen met nieuwe ontwikkelingen. Ontwikkelingen die voortkomen uit hun vak, uit veranderingen in de organisatie, of uit maatschappelijke invloeden. Om binnen al die invloeden te blijven staan als professional en het ‘goede werk’ te kunnen doen, is geen sinecure. Net zomin is het op organisatieniveau eenvoudig om het leren en ontwikkelen van professionals goed vorm te geven. Ik heb verschillende onderzoekslijnen op dit vlak lopen.

Goed werk en de lerende organisatie

• De hefbomen uit de lerende organisatie heb ik in de uitgebreide versie van mijn oratie (beschikbaar per maart) een eerste slag gegeven. Nieuwe inzichten vanuit leren en ontwikkelen hebben hierin een plek gekregen. Ze verdienen echter een extra slag in het kader van goed werk. Dat zou een interessante lijn zijn om in de Goed Werk Expeditie verder vorm te geven en te doordenken vanuit de perspectieven van excellentie, ethiek en energie. Ik ben ook benieuwd wat de deugden die we in de expeditie uitwerken (nieuwsgierige grondigheid, muzische eigenzinnigheid en praktische wijsheid) hieraan toevoegen.
• De invloed van de toenemende diversiteit en de invloed daarvan op integriteit en authenticiteit vraagt om aandacht. Er is lichtvoetig onderzoek ingezet om voorbeelden hiervan te verzamelen en te experimenteren met nieuwe manieren van handelen.
• De ethiek van het leren is een onderwerp dat in onderzoek, onderwijs en praktijk weinig tot geen aandacht krijgt. Ik verwacht dat praktijk en onderwijs goede plekken zijn om wat vlees op de botten van dit vraagstuk te krijgen. Dat zal in eerste instantie gaan om het verzamelen en bespreken van casuïstiek.
• Energie en emoties zijn onderwerpen die in de praktijk weinig tot geen voet aan de grond krijgen. De theorie heeft hier wel veel te brengen. Literatuurreview en een uitgebreide white paper zouden kunnen helpen om een eerste doorvertaling te maken. Binnen het lopende onderzoek omtrent de dynamiek van certificering en registratie (vinken en vonken) zal dit gerichte aandacht krijgen. En ook binnen het onderzoek naar professionele identiteit krijgt dit het komende jaar aandacht.
• Al enige tijd doen we onderzoek naar certificeren en registreren: in veel beroepen is het invoeren van registratie, certificering en PE-punten aan de orde. De achterliggende gedachte is om bij te dragen aan kwaliteit of zelfs een optimale kwaliteit te verzekeren. Maar werkt dat ook zo? Vaak hoor je professionals die vast lopen en energie verliezen en overstappen op vinken in plaats van te vonken. Wat zijn de dynamieken die certificering en registratie oproepen? Hoe verhoudt certificering zich tot goed werk, hoe kunnen we er goed werk van maken?

Collectief leren

• Collectief leren wint aan belang en gaat meer en meer het collectieve ontwikkelen (en teambuilding) aanvullen of deels vervangen. Centraal daarin staan professionele normen en professionele frames. Ons onderzoek uit de afgelopen jaren heeft een eerste bodem gelegd onder dit denken en deze praktijk. Er is echter zeker nog verdichting en verdieping nodig. We zijn hierop onderzoek gestart onder MBO-docententeams. Dat is een goed begin, maar zal ook in andere beroepsgroepen aandacht vragen.
• Aandacht voor zowel opgaveteams, vakteams als managementteams. Het werk rondom collectief leren gedurende de afgelopen jaren heeft laten zien dat er een verschil is in aard van het leren van opgaveteams, vakteams en management teams. Dit vraagt verheldering.
• Duidelijk is dat de rol van de leider aandacht vraagt, evenals de rol van de begeleider overigens. Het begeleiden van een goede professionele dialoog vraagt niet alleen vaardigheid en praktische wijsheid, maar ook zelfkennis.

Professionele identiteit

• Professionele identiteit wint aan belang. Wisselende teams en toename in samenspel vergroot dit belang, evenals diepgaande veranderprocessen. De afgelopen jaren hebben we in wisselwerking tussen theorie en praktijk de professionele identiteit verkent en handen en voeten gegeven. Dat was voornamelijk gericht op het expliciteren en onderzoeken van de eigen professionele identiteit. Nu zoeken we naar manieren om professionele identiteit dichter bij het ‘praktiseren’ te brengen.
• Na lange tijd afwijzend te hebben gereageerd op vragen over het vormen van professionele identiteit in het initiële beroepsonderwijs (onder het motto: is het eenmaal voor studenten, dan is het voor docenten verloren), hebben we nu besloten de handschoen op te pakken. Samen met professionals van Arteveld (Brugge) en de Hanze Hogeschool (Groningen) gaan we aan de slag met deze uitdaging.
• Het gaat dan ook over het werken met emoties. Wat leren verwarringen, jaloezie, trots, en dergelijke je over je eigen professionele identiteit en maak je ze hanteer- en inzetbaar
• In ons werk rondom professionele identiteit is telos wel aan de orde geweest, maar vaak in een zijlijn. De verkenning voor deze oratie heeft aan het licht gebracht dat deze telos veel meer aandacht verdient.

Onderzoek en praktijk

De afgelopen jaren heb ik gebruik gemaakt van allerlei manieren van onderzoeken met en in de praktijk. Méér en méér is actieonderzoek daar een onderdeel van geworden. Ik ben het van harte eens met Pasmore en Woodman (2017) die zeggen:

“At the risk of sounding like two old curmudgeons we shall take one more shot at suggesting that improvements in the research methodology of the field would pay enormous dividends for both our science and our practice. Among other ideas over the years, we have suggested that the field would benefit from a more collaborative approach to research that involved practicing managers, OD practitioners, and organizational scientists working together on organizations research.”

Het expliciteren van de aanpak die ik de afgelopen jaren heb ontwikkeld, als ook het zoeken naar nieuwe wegen, maakt een noodzakelijk onderdeel uit van mijn agenda. Daarbinnen spelen onderzoekend leren en dialoog beiden een cruciale rol.

Op een aantal van deze onderwerpen is al onderzoek opgezet. Op anderen zal ik de komende jaren zoeken naar mogelijkheden om kennis en inzicht aan wetenschap en praktijk toe te voegen. Daarbij werk ik graag samen met professionals, teams en organisaties die zich in deze vraagstukken herkennen. Zie dit gerust als een uitnodiging!